Status Aparte
Het koninkrijksverband tussen Aruba en Nederland begon formeel in 1986, toen Aruba zijn status als autonoom land binnen het Koninkrijk der Nederlanden verkreeg. Deze overgang was het resultaat van een langdurig proces van onderhandelingen en referenda, waarbij Aruba stapsgewijs meer autonomie verwierf. Het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden, dat in 1954 werd opgesteld, vormt de juridische basis voor deze relatie. Dit Statuut regelt de onderlinge verhoudingen tussen Nederland, Aruba, Curaçao, en Sint Maarten.
Onder het koninkrijksverband behoudt Aruba zijn eigen regering en wetgevende macht, waardoor het zelfstandig beslissingen kan nemen over interne aangelegenheden zoals onderwijs, gezondheidszorg en economie. Nederland blijft echter verantwoordelijk voor buitenlandse zaken en defensie. Deze gedeelde verantwoordelijkheden creëren een unieke relatie waarbij Aruba profiteert van de bescherming en ondersteuning van het Koninkrijk, terwijl het toch zijn eigen identiteit en cultuur behoudt.
Het koninkrijksverband is gebaseerd op wederzijds respect, samenwerking en solidariteit tussen Aruba en Nederland. Het biedt Aruba de mogelijkheid om zijn eigen koers te varen. Deze relatie blijft in beweging om tegemoet te komen aan de veranderende behoeften en ambities van beide partners, en blijft een belangrijk onderdeel van de geschiedenis en toekomst van Aruba en Nederland.
Het Koninkrijk
Het Koninkrijk der Nederlanden is een constitutionele monarchie met een parlementair stelsel. Dit betekent dat de Koning aan het hoofd staat. Een parlementair stelsel houdt in dat een land wordt geregeerd door een gekozen volksvertegenwoordiging. Het volk kan stemmen op de personen die zij graag als vertegenwoordigers van het volk willen zien optreden. Het Koninkrijk der Nederlanden bestaat uit vier landen: Aruba, Curaçao, Sint Maarten en Nederland. De Grondwet van het Koninkrijk is het Statuut. Het Statuut regelt de inrichting van het Koninkrijk en de Staatsregeling van Aruba regelt de inrichting van de Arubaanse staat. In Aruba heten onze volksvertegenwoordigers Statenleden.
De leden van het Koninklijk Huis zijn onschendbaar en alleen de ministers zijn verantwoordelijk. Deze onschendbaarheid geldt alleen als de ministers deze verantwoordelijkheid willen dragen (de ministeriële verantwoordelijkheid). De Koning kan alleen politieke uitspraken doen als de minister-president van Nederland hier toestemming voor geeft. Dat geldt ook voor de Gouverneur. De Gouverneur is ook onschendbaar als Landsorgaan, hij staat aan het hoofd van de Arubaanse regering, namens de Koning.
Omdat de Koning deel uit maakt van de regering heeft hij/zij het recht om advies te geven aan de minister-president van Nederland, dit geldt ook voor de Gouverneur als hoofd van de Arubaanse regering. De minister-president van Aruba vergadert regelmatig met de Gouverneur.
Statuut
De Grondwet van het Koninkrijk is het Statuut én een deel van de Nederlandse Grondwet. Tussen Aruba en de voormalige Nederlandse Antillen (Curaçao, Sint Maarten en de BES eilanden (Bonaire, St. Eustatius en Saba)) geldt sinds 1986 de Samenwerkingsregeling. Nederland (met de bijzondere gemeentes Bonaire, St. Eustatius en Saba) heeft een Grondwet, Aruba, Curaçao en Sint Maarten hebben hun eigen Staatsregeling (Grondwet). De grondrechten in de Staatsregelingen zijn belangrijk en gelden voor elke burger.
Het Statuut legt de rechtsorde in het Koninkrijk der Nederlanden vast tussen Nederland, Aruba, Curaçao en Sint Maarten. De vier landsdelen kunnen daarin zelfstandig en op voet van gelijkwaardigheid hun belangen behartigen en elkaar bijstand verlenen. Vertegenwoordigers van de Koning in Aruba, Curaçao en Sint Maarten zijn de Gouverneurs. Zij worden door de Koninkrijksregering benoemd. De Koninkrijksregering bestaat uit Rijksministerraad die is samengesteld uit de Nederlandse ministers en de Gevolmachtigde Ministers van Aruba, Curaçao en Sint Maarten. De gevolmachtigde ministers worden door de Landsregeringen aangesteld.